çalmak

işlik

1) Çalgy daşyna süýkäp ýiteltmek.

∙ Ussa asylgy duran gaýşa bir-iki gezek päkisini çaldy.

2) Saz etmek, saz guralynda bir heňi ýerine ýetirmek.

∙ Jigitler saz çalyp, aýdym aýdýardylar. (B. Kerbabaýew, Aýgytly ädim)

∙ Ýetginjek sazandarlar dutarlaryny sazlap çalmaga başladylar. (A. Gowşudow, Köpetdagyň eteginde)

3) Urmak, kakmak.

∙ Annaguly ýabynyň gapdalyna ýüp bilen çalanyny özi-de duýman galdy. (A. Durdyýew, Saýlanan eserler)

∙ Men hem, elbetde, ony çalasym ýok weli, ýöne, Aýgül, ajysy bolmadygyň süýjüsi bolmaz. («Sowet edebiýaty» žurnaly)

4) Suwuklyk bilen üstüni örtmek, sürtmek.

5) Bogazyny kesmek, damagyny kesip, kellesini aýyrmak.

∙ Ýeri indi bu näme gerek, näme Kelje ol ýerde munuň bilen güýlüngi goýnuň damagyny çalar öýdýärmiň?!-diýdi. (A. Gowşudow, Mähri-Wepa)

6) Ildirip berkitmek, düwmek, daňmak, oramak.

∙ Alnyna täzeje ýaşyl seçeklini bir çalyp, Altyn gyz gelýärdi. (A. Durdyýew, Saýlanan eserler)

◊ agzyna çalmak — seret agyz

∙ Süýdüň içine çörek owuntyjaklaryny gardy-da, güjükleriň agzyna çalyp başlady. («Mydam Taýýar» gazeti)

◊ arkasyny çalmak — Arkasyny tutmak, biriniň tapadyny tutmak.

◊ çapak çalmak — seret çapak 1

◊ diş çalmak — seret diş

∙ Annaguly gözüni açman: -- Hümm... bolýa-bolýa! -- diýip, dişini bir-iki ýola çalan boldy-da, beýlesine agdarylyp ýatdy. (A. Durdyýew, Saýlanan eserler)

◊ döw çalmak — seret döw 2

∙ Neme jan, bugün saňa ne döw çaldy?! («Pioner» žurnaly)

◊ gelen yzyňy ýel çalmaka! — Köp wagt geçmänkä, tiz wagtyň içinde, çalt.

∙ Puluňy ýygna-da, gülberiňi göterip, gelen yzyňy ýel çalmanka gaýt! (N. Pomma, Taýlak hyzzyn)

◊ kirpigiňi çalmazlyk — Hiç ýatmazlyk, uklamazlyk, irkilmezlik.

∙ Gijesine kirpikli garagyny çalmazlygyna höküm edipdir. (Myraly)

◊ yz çalmak — seret yz

∙ Şeýle çaldym işe gaýdan yzyny. (N. Pomma, Goşgular)

◊ ýel çalmak — seret ýel

∙ Ýel çalsa ölenler gulaç saçlaryň, Ýylgyrsaň ýalpyldar sadap dişleriň. (A. Kowusow, Ilkinji Söýgi)

◊ ýüzüni ýere çalmak — seret ýüz 1

∙ Şirin biziň ýüzümizi ýere çalyp çykyp gidipdir. (N. Saryhanow, Saýlanan eserler)